IJsselmeergebied 2050

Het project IJsselmeergebied 2050 legde de focus op de ontwikkeling van toekomstbeelden van de sector recreatie en toerisme in het IJsselmeergebied in 2050. De toekomstbeelden dienden niet alleen als een overkoepelende voorstelling voor het gehele IJsselmeer-gebied, maar moesten ook voldoende rekening houden met regionale diversiteit in cultuur en beleving. De scenario’s bieden ondersteuning bij het gezamenlijk verkennen van de ontwikkelingsmogelijkheden binnen het gebied. Ze helpen betrokkenen om ontwikkelpaden af te leiden en het gebied op de toekomstbeelden (scenario’s) voor te bereiden.

Aanleiding

De aanleiding voor het project kwam voort uit de enorme uitdagingen waarvoor het IJsselmeergebied stond. Als reactie op deze uitdagingen, heeft het Rijk in het Nationaal Waterplan 2016-2021 de ambitie geuit om een gezamenlijke gebiedsagenda voor het IJsselmeergebied te formuleren. Hierin is de gezamenlijke wens uitgesproken om het IJsselmeergebied te transformeren tot een aantrekkelijke en gevarieerde toeristische bestemming. De Agenda IJsselmeergebied 2050 is in mei 2018 door meer dan zestig partijen ondertekend waaronder gemeenten, provincies, waterschappen, vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, en maatschappelijke natuurorganisaties die actief zijn in het gebied.

Probleemoplossing

De scenario’s schetsen beelden van een mogelijke toekomst van het IJsselmeergebied in 2050 wanneer rekening wordt gehouden met cruciale onzekerheden. Elk van deze beelden brengt specifieke kansen, mogelijkheden en bedreigingen met zich mee voor de toekomstige toeristisch-recreatieve invulling van het IJsselmeergebied. Inzicht in deze kansen en bedreigingen helpen om een realistisch wensbeeld te creëren en routes uit te stippelen om dat wensbeeld te realiseren. Op deze manier dragen de scenario’s bij aan het vergroten van de toekomstbestendigheid van het gebied. Het gebied kan meer adaptief worden wanneer de scenario’s met zekere regelmaat worden geijkt aan nieuwe signalen die de toekomst tot 2050 kunnen beïnvloeden en de ontwikkelpaden daar tijdig op worden afgestemd.

Het projectteam bestond uit:

• Provincies Flevoland en Noord-Holland: opdrachtgevers
• SWECO: hoofdaannemer en projectleiding
• ETFI: onderaannemer
• Ellen Baas: projectleider (SWECO)
• Peter Bergmans: projectleider (SWECO)
• Albert Postma: scenarioplanning, facilitering proces en schrijven scenario’s (ETFI)
• Stefan Hartman: scenarioplanning, facilitering proces en schrijven scenario’s (ETFI)

Het projectteam bestond verder uit vertegenwoordigers van de omliggende provincies (Noord-Holland, Flevoland, Overijssel en Fryslân): Jacqueline van den Broek (projectleider), Martijn Vos, Joris Pieter Neuteboom en Suzanne van Noort van de provincie Noord-Holland, Annerieke Veldkamp van de provincie Flevoland, Hans de Haan van de provincie Overijssel, Marko Vuijk van de provincie Fryslân.

Aanpak

In het kader van de Gebiedsagenda wordt recreatie en toerisme beschouwd als een cruciale economische sector voor het IJsselmeergebied. De ontwikkeling hiervan is echter nauw verbonden met andere sectoren en beleidsthema’s die een beroep doen op het gebied, zoals natuurontwikkeling, energietransitie en klimaatadaptatie. Om deze reden is een integrale en interdisciplinaire benadering gehanteerd, waarbij tal van stakeholders betrokken waren.

In de eerste fase hebben experts trends en ontwikkelingen geïdentificeerd die tot 2050 van invloed kunnen zijn op recreatie en toerisme rond het IJsselmeer. Vervolgens zijn deze ontwikkelingen geanalyseerd en zijn de twee meest invloedrijke en onzekere drijvende krachten bepaald, wat heeft geleid tot de formulering van vier ‘extreme’ scenario’s: Palm Island, Water Arena, Nieuwste Wildernis en Archipel.

In de tweede fase zijn deze scenario’s gebruikt als inspiratie om kernwaarden van het gebied te bepalen en een wenselijk toekomstbeeld te schetsen. Dit gebeurde in online sessies met betrokken belanghebbenden binnen en buiten de sector recreatie en toerisme.

Tot slot zijn in de derde fase vijf regionale sessies georganiseerd waarin het wensbeeld voor verschillende regio’s is ingekleurd en ontwikkelpaden zijn geformuleerd. Bij deze sessie waren de stakeholders uit fase twee opnieuw betrokken.

Het lectoraat en ETFI hebben bijgedragen door expertsessies te ontwerpen en te faciliteren, scenario’s uit te werken en ondersteuning te bieden bij sessies om kernwaarden en een gewenst toekomstbeeld vast te stellen. Het visuele verslag werd verzorgd door Jam Visual Thinking, en de online sessies werden mogelijk gemaakt door het gebruik van MURAL-software, ontworpen door ETFI’s projectleider.

Resultaten

In juni 2022 heeft SWECO het (interactieve) eindrapport opgeleverd: “IJsselmeergebied: de gastvrije voortuin”. Het rapport verkent de invloedrijke ontwikkelingen voor recreatie en toerisme rond het IJsselmeer door vier toekomstscenario’s te schetsen. Deze scenario’s bieden levendige beschrijvingen en ondersteunende beelden van hoe het IJsselmeergebied er in 2050 uit zou kunnen zien, met speciale nadruk op de kenmerken van recreatie en toerisme. Het rapport vervolgt met een op de vier scenario’s gebaseerd wensbeeld en eindigt met een beschrijving van het ontwikkelpad om dit wensbeeld te verwezenlijken. Parallel hieraan worden ook verkenningen gedaan voor andere uitdagingen uit de Agenda IJsselmeergebied. Een nadere belangenafweging vond plaats wanneer alle verkenningen waren afgerond, wat resulteerde in een integraal Toekomstbeeld IJsselmeergebied 2050.

Dit onderzoeksproject heeft gelopen van september 2019 tot juli 2022